Autisme, ofwel Autisme Spectrum Stoornis (ASS) is een ontwikkelingsstoornis. Ongeveer 1% tot 2% van de Nederlanders, meer dan 200.000 mensen, heeft autisme. Autisme is de verzamelnaam voor gedragskenmerken die duiden op een kwetsbaarheid op de volgende gebieden: sociale interactie, communicatie, flexibiliteit in denken, bewegen en handelen, zintuiglijke prikkelverwerking en het filteren en integreren van informatie.
Drie belangrijke cognitieve theorieën (Theory of Mind Deficit, zwakke centrale coherentie en uitvoerende disfunctie) lijken veel van deze beperkingen te verklaren. De drie cognitieve theorieën over autisme geven een inzicht in de essentie van autisme (beperkingen in waarneming, informatieverwerking en betekenis verlenen).
Bij mensen met ASS verloopt de informatieverwerking in de hersenen anders. Zintuiglijke informatie wordt wel waargenomen, maar mist samenhang. De wereld ziet er daardoor een stuk onoverzichtelijker uit. Dat maakt het soms lastig om met veranderingen om te gaan of om sociale situaties goed in te schatten.
Omdat veel mensen met ASS moeite hebben om het overzicht te houden en hoofd- en bijzaken niet goed kunnen onderscheiden, hebben ze vaak behoefte aan vaste patronen en voorspelbaarheid. Ze houden zich vast aan bepaalde routines en gewoonten en houden vaste volgordes in handelingen aan. Zelfs een kleine verandering kan angst of spanning veroorzaken. Ze ontwikkelen soms starre denkpatronen om zich te beschermen tegen teveel prikkels. Onder- of overgevoeligheid voor zintuiglijke prikkels zie je ook vaak bij mensen met autisme.
Toch heeft deze andere manier van informatie verwerken ook veel goede kanten. Sterke punten die vaak in verband worden gebracht met autisme zijn onder andere: oog voor detail, analytisch denken, eerlijkheid, loyaliteit en technisch inzicht.
Autismekenmerken komen bij alle mensen in meer of mindere mate voor. Zo vinden veel mensen het prettig om vaste routines aan te houden of om zich langere tijd intensief met één onderwerp bezig te houden. Ook problemen op sociaal gebied zijn veel mensen niet vreemd. Een diagnose autisme krijg je pas als de kenmerken zorgen voor serieuze lijdensdruk of voor grote problemen op levensgebieden als werk, vrije tijd en relaties.